APSUAFORUM: The project of David Dasania. Проект Давида Дасаниа
http://apsuaforum.bestforums.org/

Апсыуа-абаза шIыпIахьызква
http://apsuaforum.bestforums.org/viewtopic.php?f=842&t=1099
Страница 1 из 1

Автор:  Давид Дасаниа [ 22 июл 2017, 16:16 ]
Заголовок сообщения:  Апсыуа-абаза шIыпIахьызква

«Абаза» хIва адуней апны бзита йырдыруа, хъацIара злу, зтурых дуу ажвлара (абазакви апсыуакви) ауагIа рапхъазаман йашIарышвта Амшын квайчIва аргваныта йбзазун. Атурыхдырраква рпны ари ацIабырг гIазырбауа, ауи багъьара алата йалзкIгIауа адырраква гьмачIым. Ауаса ауат йгIаубахра атахъыпI. УадыргIвана йыубаз учва ахъамцIакIва йзчIву рыхьыз ухIварныс рыцIа йагъьпI. Абараса акIвымкIва датшала йныкъваз агIвычIвгIвыс азхъацIара дгьапсам.
2011 сквша апны сара Лазаревское саъан, ашапсыгъ жвлара йбыжьбахауа райззара ду салан. АмгIван йызбатI кытакI. Ауи гьдуумкIва, зындза йгьхвыцымкIва йаъан. Араъа сара йджьасщаз закIыпI: ауи акыт ахьыз акIвапI – Чухукт. Абазала – Чыхвкыт, апсыуала – Чыхәқыҭ. Датшала йахIхIвушызтын, Чыхваа ркыта (селение Чухбовых). Йаъазма «Чыхвба» хIва апсыуакви абазакви рпны ажвла (атдзыхьыз)? Апсыуаква рпны «Чыхвба» щарда швысквшаква зхъыцIуа ткъвымпI, ауат йгIазлыцIызла агIамстачва йрыланакIитI. Швапшы ашIыпIахьзы «Чухукт» злалгауа анчIвамтагьи. «Кт» − ари абаза топонимикала бзита йахIдыруа, хIыбызшва йузалымхуашта йалу ахъвква йрыуапI.
«Ари швара йшышвхIвауа апшта йгьаъам, Чухукт ахьыз хIара йахIчIвыпI» хIва, сара сшазхъвыцуала, дзачIвызлакIгьи йгьизыхIвушым. Йауа ухIварыквын, ахъвтачI «кт» злу атопонимква абазакви апсыуакви рпны йгьмачIым. ЙнахIахвпI Абазакт (абаза кыт), Гвымлокт (Гвым Лоу кыт), ДапIукыт (ДапIыуагIа ркыт), ЧачIвкыт (ЧачIвргIа ркыт)… Ужвы такIвы хIналапшыпI аинтернет апны ажва «Чухукт» ахъазла асайтIква йырхIвауа. ЙалхIыргапI амци ацIабырги.
АсайтI «edemkavkaza.ru» Чухукт ахъазла йырхIвауа цIабыргыпI: «Чухукт – река, впадающая в Черное море на территории Лазаревского района города Сочи в 8 км к юго-востоку от устья реки Псезуапсе (посёлок Лазаревское). До окончания Кавказской войны эти земли принадлежали абазинскому роду Чух и носили то же название что и река – Чухукт. Кыт или кт – в переводе с абазинского означает селение. Таким образом, Чухукт – селение рода Чух. В долине реки Чухукт росло исполинское тутовое дерево – объект поклонения коренных жителей».
АсайтI «budetinteresno.narod.ru» йшану ала, «Чухукт – небольшая речка протяжённостью около 10 км, протекающая по Катковой щели (Катков - русская фамилия, производная от названия деревянных полуфабрикатов). Ранее речка называлась Нибепс. Ещё Люлье Л.Я. (1857 г.) указывал, что речки Голиех (современное Годлих), Чигезуане (современное Цусхвадж) и Нибепс − все три коллективно называются Цюхух. Возможно, это родовая фамилия коренных жителей этих трёх долин. По другим данным, топоним переводят как <воловья балка>. Есть так же предположение, что название переводится с адыгейского как <разрушающая землю>, это не бесспорно.

ИзображениеИзображение

Страница 1 из 1 Часовой пояс: UTC + 3 часа
Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group
http://www.phpbb.com/